Book review:
SEN, A. (2000). Development as freedom.
Sinh ra tại Ấn Độ, Amartya Sen là một trong những nhà kinh tế chính trị hàng đầu thế giới. Qua cuốn sách “Development as Freedom”, xuất bản năm 1999, Sen muốn cổ vũ lấy kinh tế, công bằng xã hội và quyền con người làm trọng tâm của phát triển. Trong cuốn sách ông trình bày mối quan hệ giữa tự do và phát triển, nhấn mạnh vào việc tự do vừa là phương tiện vừa là đích đến của quá trình phát triển. Ông cho rằng chính sách phát triển nên chuyển từ việc tập trung vào giá trị kinh tế như tổng thu nhập quốc nội (GDP) hay thu nhập bình quân đầu người sang việc nâng cao tự do của mỗi cá nhân.
Sen đưa ra năm loại tự do có mỗi liên hệ chặt chẽ: tự do chính trị, tự do kinh tế, cơ hội xã hội, minh bạch và an toàn. Ông tin rằng, tự do của mỗi cá nhân sẽ thúc đẩy sự phát triển xã hội. Những gì mỗi cá nhân có thể đạt được (ông gọi đó là “năng lực” cá nhân) bị tác động mạnh mẽ bởi các cơ hội kinh tế, tự do chính trị, quyền lực xã hội và các yếu tố tạo điều kiện thuận lợi sự phát triển cá nhân như sức khỏe tốt, trình độ giáo dục cơ bản, và việc được khuyến khích đưa ra các sáng kiến.
Sen là người bênh vực những người nghèo, đặc biệt là phụ nữ- những người mà ông gọi là nạn nhân của việc không có tự do về kinh tế. Ông cho rằng nâng cao tự do và cuộc sống của phụ nữ đóng vai trò quan trọng cho quá trình phát triển. Ông chỉ ra rằng nếu phụ nữ có thể biết đọc biết viết, có công ăn việc làm, có tự do về kinh tế và an toàn về mặt xã hội, tỷ lệ trẻ sơ sinh sống sót sẽ tăng lên và tỷ lệ sinh đẻ sẽ giảm đáng kể.
Cuốn sách còn bàn luận về công bình xã hội và quyền con khi được đặt song song với các vấn đề phức tạp của kinh tế như vai trò của thị trường, khả năng cung cấp hàng hoá công của thị trường và mối quan hệ với nhà nước.
Đây là một cuốn sách đáng đọc, bạn không cần kiến thực về kinh tế cũng có thể hiểu được thông điệp chủ đạo của Sen: CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG NÊN ĐƯỢC ĐO BẰNG SỰ TỰ DO, CHỨ KHÔNG CHỈ BẰNG CỦA CẢI!
-Ngọc Thảo-
